Để phát huy tiềm năng lợi thế Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Tây Nghệ An

Thứ sáu - 25/06/2021 05:44 395 0

1. Thông tin và giải pháp hoàn thiện hệ thống
Hơn một thập niên qua, nhiều người dân xứ Nghệ đã cảm nhận được rằng tình hình lũ bão tại Nghệ An đã giảm so với trước đây và so với các tỉnh bạn trong vùng. Họ cho rằng, từ ngày Tỉnh xây dựng Khu lăng mộ Bà Hoàng Thị Loan – thân mẫu Bác Hồ nên được Người phù hộ. Đúng vậy, Người đã phù hộ cho con cháu, Người là lực lượng kiểm lâm cí đủ bản lĩnh trí tuệ xây dựng các khu rừng đặc dụng (cùng thời với việc xây dựng khu lăng mộ) đã phát huy tác dụng bước đầu.
Hệ thống các khu rừng đặc dụng Nghệ An đã được bố trí hợp lý về mặt không gian môi trường. Khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Pù Huống ở trung tâm miền Tây, có độ cao tuyệt đối từ dưới 100m đến  1600m. Vườn quốc gia (VQG) Pù Mát chế ngự ở phía Tây Nam, có độ cao lên tới 1800m. Khu BTTN Pù Hoạt thượng phong phía Tây Bắc, độ cao lên tới 2400m.
Đảm bảo được tính đại diện cảnh quan môi trường đa dạng sinh học các hệ sinh thái rừng từ thấp lên cao, từ rừng nhiệt đới điển hình, nhiệt đới tới một số yếu tố của rừng ôn đới.
Tuy vậy, theo nghiên cứu của chúng tôi, để thật sự hoàn thiện hệ thống BTTN  Phuxailaileng và mở rộng Vườn quốc gia Pù Mát vào phía Nam – vùng Thanh Thủy (Thanh Chương).
Bởi, PhuXaiLai Leng là một khối núi lớn nằm giữa biên giới hai nước Việt – Lào, có độ cao tuyệt đối 2711m, cao nhất dãy Trường Sơn – nóc nhà vùng Bắc Trung Bộ, cao thứ nhì của Việt Nam chỉ sau Fanxipang (3143m) của VQG Hoàng Liên Sơn nóc nhà phía Bắc Tổ quốc.
Trong tự nhiên, độ cao có ý nghĩa vô cùng quan trọng về cảnh quan môi trường, đa dạng sinh học mà, các khu rừng đặc dụng khác chưa có.
Để củng cố lập luận của mình, năm 2003 Hội Khoa học kỹ thuật lâm nghiệp (KHKT LN), Nghệ An đã tổ chức hội thảo quốc tế (do WB tài trợ) có đông đủ các nhà khoa học đầu ngành trong nước và quốc tế đến từ EU, WWF tham gia . Hội thảo đã thống nhất “ý tưởng xây dựng Khu BTTN PhuXaiLaiLeng do cộng đồng quản lý”. Năm 2014, Sở Khoa học công nghệ có đề tài nghiên cứu về đa dạng sinh học khu rừng này, một lần nữa chứng minh đề xuất trên là đúng.
Trong văn bản tái cơ cấu ngành lâm nghiệp của Bộ Nông nghiệp và PTNT cùng chủ trương tăng cường diện tích rừng đặc dụng mà Bắc Trung Bộ là một điểm nhấn.
Tại địa phương UBND huyện Kỳ Sơn phối hợp với Chi cục môi trường tỉnh, Trường đại học Vinh và Công ty cổ phần tư vấn đầu tư và công nghệ môi trường HQ tổ chức hội thảo “Kỳ Sơn trong chiến lược bảo vệ môi trường đa dạng sinh học tỉnh Nghệ An”, cũng nhất trí điều chỉnh kế hoạch sử dụng đất. Thành lập Khu BTTN Phu Xai Lai Leng trong kế hoạch 2016- 2020.
Tóm lại, Phu Xai Lai Leng có điều kiện cần và đủ để xây dựng Khu BTTN mới.
Đối với Thanh Thủy (Thanh Chương) đã được ghi danh trong quyết định 194-HĐBT ngày 8-9-1986 của Hội đồng Bộ trưởng về những  địa điểm sẽ xây dựng các Khu rừng đặc dụng trong toàn quốc nay bổ sung vào VQG Pù Mát là hợp lý.
Như vậy, chúng ta đã xây dựng được một hành lang xanh bao quanh từ Nam ra Bắc liên tục phía Tây của tỉnh nhà.
2. Tiềm năng và các giải pháp để phát huy
Tiềm năng lớn và quan trọng nhất của Khu DTSQ Tây Nghệ An là tài , nguyên thiên nhiên, cảnh quan môi trường sinh học, nhân tố ảnh hưởng đến cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu, hạn chế thiên tai bão tố, lũ lụt, xói mòn tại tỉnh nhà. Theo tài liệu điều tra tài nguyên toàn quốc, đây là vùng duy nhất trong nước còn lưu giữ được một diện tích rừng nguyên sinh, đa dạng sinh vật vượt trội so với các Khu DTSQ khác trong nước kể cả Phong Nha – Kẻ Bàng, nếu không tính tới hệ thông hang động có tính độc đáo của riêng nó.
Đây cũng là miền đa dạng văn hóa, với 9 dân tộc anh em cùng sinh sống thuộc 4 nhóm ngữ hệ quan trọng giàu bản sắc: Việt Mường, Tày Thái, Mông Dao và Môn Khơ me. Có 18 di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia và 40 di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh đi kèm là các lễ hội truyền thống diễn ra trong cả 4 mùa. Các lễ hội nổi tiếng sau: Lễ hội Đền chín gian (Quế Phong); hang Bua (Quỳ Châu); Đền Pu Nhạ Thầu (Kỳ Sơn); Đền Vạn (Tương Dương); Đền Bạch Mã (Thanh Chương);…
Với điều kiện tự nhiên và xã hội như vậy, tỉnh ta có đủ điều kiện tổ chức sản xuất, xây dựng một nền kinh tế xanh, công nghệ cao.
Với 20.000 ha rừng vùng lõi (kể cả PhuXaiLaiLeng) và 314.000 ha rừng phòng hộ được bảo vệ, bảo tồn và phát triển tốt đảm  bảo cho việc ổn định khí hậu thời tiết, bảo vệ mùa màng và cuộc sống nhân dân.
Có người quan niệm, rừng đặc dụng sẽ kìm hãm sản xuất là sai lầm, có chăng chỉ hạn chế việc khai thác lâm sản, phá rừng, còn sản xuất sẽ chuyển hướng sang một hình thái khác. Dân chúng sec được tổ chức lại theo mô hình nông thôn mới – các làng sinh thái sống tốt với các Dự án bảo vệ rừng phục hồi sinh thái, dịch vụ du lịch, sản xuất đặc sản dưới tán rừng. Kinh nghiệm ở Hà Giang và Quảng Nam thì dược liệu là thế mạnh – cá Khu rừng đặc dụng tỉnh ta cũng không hề kém. Thí dụ: Tại Khu BTTN Pù Hoạt đã phát hiện thống kê 52 loài cây làm thuốc, trong đó cây Bo Bo (Altinia Blethro Kcaslyx Kschum) là loài dược liệu hàng hóa có thị trường mua bán sôi động đang được Trung tâm dịch vụ Phát triển rừng của Hội KHKT Lâm Nghiệp Nghệ An thực hiện một dự án trình diễn “Bảo tồn và Phát triển” do chương trình các dự án như Quỹ môi trường toàn cầu (GEF/SGP) tài trợ đang được thực thi hiệu quả, có thể nhân rộng toàn Khu. Tại Phu Xai Lai Leng, dược liệu cũng phong phú đa dạng, trong đó họ nhân sâm (Araliaceac) có tới 10 loài. Đặc biệt, loài Panax sp được coi là Sâm Phu Xai Lai Leng, chất lượng tương đương với Sâm Ngọc Linh – Sâm Việt Nam (Panax Vietnamenis) đã và đang được ngành y tế Quảng Nam thực hiện dự án bảo tồn và phát triển thành hàng hóa giá trị cao trên thương trường quốc tế, đã góp phần xóa đói giảm nghèo và làm giàu cho đồng bào vùng cao Xê-đăng, nhân dân tỉnh ta có thể học tập rút kinh nghiệm.
Đối với vùng đệm và vùng chuyển tiếp, với lợi thế 515.000 ha rừng sản xuất và hàng trăm ngàn ha đất nông nghiệp các loại đang được nhân dân cần cù lao động cùng với Tập đoàn TH và Công ty Lâm nghiệp Sông Hiếu làm nòng cốt, làm mô hình trình diễn, tỉnh cần mở rộng cơ cấu các Công ty nông lâm nghiệp khác theo hướng xí nghiệp liên hợp. Nhân dân được tổ chức lại để sản xuất nguyên liệu công nghệ cao tạo ra các cánh đồng mẫu lớn cây công nghiệp, cây ăn quả, cây lương thực, chăn nuôi gia súc, gia cầm – các cánh rừng lớn nguyên liệu  công nghiệp , các xí nghiệp chủ yếu là hợp đồng thu mua nguyên liệu chế biến  tiêu thụ sản phẩm xuất khẩu thoe chuỗi hàng hóa.
Du lịch sinh thái nhân văn – du lịch mạo hiểm là thế mạnh của Khu DTSQ miền Tây, đặc biệt là vùng lõi sẽ rất hấp dẫn du khách là các nhà khoa học, thanh niên, sinh viên quốc tế và trong nước.
Tuy vậy, để phát triển, tỉnh nhà phải xây dựng được một số dự án kêu gọi đầu tư hạ tầng, cơ sở di tích, ẩm thực, nghe nhìn phục vụ du khách. Thí dụ:
- Nên chăng có một dự án khám phá văn minh Thái – Mông Ơ du (tộc người chỉ có ở Nghệ An) chinh phục đỉnh Phu Xai Lai Leng cao nhất dãy Trường Sơn. Thông qua nghiên cứu các lễ hội Đền Cửa Vạn, Đền Pu Nhạ Thầu, cư dân Nậm Càn, Na Ngoi, Mường Típ
- Hoặc dự án: Khám phá thiên nhiên Pù Hoạt thông qua các cảnh đẹp: Thác Sao va, Thác Bảy tầng; Rừng cây di sản và cây di sản có tầm vóc lớn trong tốp các cây lớn nhất của quả đất, đầu nguồn hai con sông lớn Sông Hiếu (Nghệ An) và Sông Chu (Thanh Hóa). Tìm hiểu cội nguồn người Thái ở Tây Bắc Nghệ An thông qua các di tích và lễ hội Đền Chín gian; Đền Thẩm Bua.
- vv...vv
Cuối cùng là phần tổ chức quản lý chỉ đạo thực hiện.
Tỉnh đã thành lập ban chỉ đạo (BCĐ) mạnh do Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng ban. Lãnh đạo các ngành, các đơn vị liên quan và các huyện trong Khu đều là thành viên – Tổ thư ký hùng hậu đủ thành phần quan trọng của các ngành tham gia.
Tuy vậy, theo chúng tôi cần có một tổ chức chuyên trách, có thể là cấp Phòng đặt ở Sở Nông nghiệp và PTNT hoặc Chi cục Kiểm lâm, có đủ cán bộ có tâm, có tầm. Có tâm nghĩa là toàn tâm toàn ý với Khu DTSQ (phi lợi nhuận) trong mọi thời gian và mọi tình huống. Có tầm nghĩa là có đủ năng lực làm việc với các chuyên gia, tổ chức quốc tế và trong nước để thu thập thông tin, phát hiện nguồn lực, tham mưu về quy hoạch, kế hoạch giúp BCĐ xây dựng và thực hiện các dự án bảo tồn, phát triển.
Hiện nay, trong BCĐ và Tổ thư ký hầu hết đều là cán bộ bán chuyên nghiệp nên chắc chắn có thể có những mặt hạn chế.
Tôi mạnh dạn nêu lên một số ý tưởng như vậy, có gì sai sót xin được lượng thứ.

Tác giả bài viết: Đình Võ

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Văn bản chỉ đạo điều hành
Dịch vụ công trực tuyến
Thủ tục hành chính
ứng dụng khcn
Thống kê truy cập
  • Đang truy cập144
  • Hôm nay20,970
  • Tháng hiện tại579,533
  • Tổng lượt truy cập16,164,117
Tin nóng
Lấy ý kiến người dânLấy ý kiến người dân
Album Hình ảnhAlbum Hình ảnh
Đường dây nóng02383599342
Chỉ dẫn thủ tục hành chínhHỗ trợ trực tuyến qua điện thoại
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây