Xóa mù chữ nơi biên viễn xứ Nghệ, chìa khóa giúp người dân thoát nghèo

Thứ sáu - 12/12/2025 08:53 9 0

Nhờ lớp xóa mù chữ, người dân xã vùng cao Na Ngoi (Nghệ An) tự tin tiếp cận khoa học kỹ thuật, vươn lên làm chủ kinh tế gia đình.

Xóa mù chữ nơi biên viễn xứ Nghệ, chìa khóa giúp người dân thoát nghèo

Thầy giáo tận tình hướng dẫn các học viên luyện viết. (Ảnh: Phạm Tâm)

Ánh sáng phía sau những lớp xóa mù chữ
Xã Na Ngoi là xã miền núi biên giới của tỉnh Nghệ An, với hơn 90% dân số là đồng bào người Mông. Do cuộc sống còn khó khăn, phải lo cái ăn, cái mặc nên trước đây một số người dân không được đi học đầy đủ.
Nhưng rồi, lớp học xóa mù chữ tại 2 bản Pù Quặc 2 và Huồi Xài do Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Na Ngoi 2 tổ chức đã trở thành bước ngoặt cuộc đời của nhiều người dân nơi đây.
Chị Xồng Y Xìa (SN 1984, trú bản Pù Quặc 2) tâm sự, do trước đây gia đình nghèo khó, phần vì quan niệm phụ nữ không cần phải học chữ nên chị Xìa chỉ học đến lớp 2 rồi giúp cha mẹ làm rẫy.
"Không biết chữ, cũng không biết tính toán nên có làm gì được đâu. Mỗi khi thu hoạch gừng, cũng phải gọi con hay người thân đến bán giúp vì mình không biết tính mà lấy tiền", chị Xìa nói.
Mọi thứ thay đổi nhanh chóng khi chị Xìa tốt nghiệp lớp xóa mù chữ. Người phụ nữ này dần trở thành "tay buôn" có tiếng của bản. Chị nói rằng, chỉ khi đọc thông viết thạo tiếng Việt, bản thân mới tiếp cận được với thế giới bên ngoài chỉ với một chiếc điện thoại thông minh.
Mỗi ngày học hỏi một ít, chị tìm hiểu giá cả các mặt hàng, liên hệ với thương lái thương lượng để bán gừng của gia đình trồng được với giá cao hơn. Khi đã quen việc, chị kết nối với các thương lái, bắt đầu đi thu mua lúa, gừng, măng… của dân bản để bán lại cho người miền xuôi. Thu nhập của gia đình vì thế cũng ngày một khấm khá lên.
Tham gia lớp học, vợ chồng bà Xồng Y Xồng (SN 1966, trú tại bản Huồi Xài) không nghĩ đôi bàn tay chai sần, chỉ quen cầm cuốc, cầm rựa nay lại có cơ hội cầm bút viết từng nét chữ.
Người phụ nữ này chia sẻ, vào ban ngày vợ chồng bà thay phiên người lên rẫy, người ở nhà trông cháu nội cho vợ chồng cậu con trai đang làm thuê ở miền Nam. Buổi tối, ông bà đội đèn pin, dắt cháu lên điểm trường Huồi Xài để tìm con chữ.
"Nhiều bữa đi làm về mệt quá không muốn đi học nữa. Nhưng thầy cô gọi điện động viên cố gắng học, biết chữ rồi mình mới tự làm được mọi việc, không cần nhờ ai nữa", bà Xồng tâm sự.
Niềm vui đến khi bà Xồng có thể tự đọc chữ trên tivi, sử dụng điện thoại để nhắn tin, tìm kiếm thông tin, đọc báo, đọc sách. Theo bà Xồng, việc này không chỉ nâng cao chất lượng đời sống tinh thần mà còn là chìa khóa để bà tiếp thu, học hỏi những kiến thức mới, áp dụng vào sản xuất và chăn nuôi.
Những người thắp sáng tri thức nơi biên viễn
Thầy Đặng Đình Châu - giáo viên phụ trách lớp xóa mù chữ cho biết, đa phần các mẹ trong lớp đều lớn tuổi nên phải có phương pháp dạy giúp họ dễ hiểu, dễ nhớ. Những ngày lớp mới mở, giáo viên phải sử dụng cả tiếng Việt và tiếng Mông để giảng dạy.
Trước buổi học, thầy Châu chuẩn bị sẵn ít bánh kẹo trong túi để dỗ các cháu mỗi khi quấy khóc, buồn ngủ, tránh ảnh hưởng đến việc học của cha mẹ, ông bà.
"Trước hết, mình phải dạy cho họ biết đọc, rồi mới bắt đầu tập viết. Khi đã thành thạo thì bắt đầu học tính toán. Với những học viên ở tuổi trung niên này, giáo viên phải luôn ân cần, kiên trì hướng dẫn, khích lệ để họ không cảm thấy xấu hổ, tự ti mà bỏ học giữa chừng", thầy Châu chia sẻ.
Cô giáo Đặng Thị Thanh, giáo viên đứng lớp xóa mù chữ cho biết, có học viên học rất nhanh, mỗi buổi học được 2-3 chữ cái. Nhưng có học viên phải vài ngày mới viết thạo một chữ.
Tuy nhiên, một số học viên vì gánh nặng tuổi tác, bị chi phối nhiều công việc nên trong một buổi học đôi lúc quá tải, lấy tay ôm đầu vì cảm thấy khó tiếp thu. Những lúc này, giáo viên đưa nước cho học viên uống, động viên giữ tâm lý thoải mái.
Ngoài dạy chữ, đôi lúc cô Thành dùng tiếng Mông giao tiếp với học viên, pha trò để tạo tâm lý thoải mái.
Ông Nguyễn Xuân An - Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Na Ngoi 2 cho biết, tỉ lệ phụ nữ trung niên mù chữ ở trong xã vẫn còn cao. Nhưng vì lớn tuổi, nên phần lớn đều e dè, xấu hổ khi được vận động đi học xóa mù chữ.
Từ năm 2016 đến nay, Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Na Ngoi 2 luôn tổ chức các lớp học xóa mù chữ cho người dân tại các bản trên địa bàn. Hàng năm, giáo viên sẽ đi rà soát từng hộ gia đình, điều tra số liệu phổ cập để mở lớp.
"Chỉ khi giáo viên đến nhà phân tích những cái lợi khi biết chữ như muốn bán đàn gà, con heo cũng phải biết tính để lấy tiền. Con cái đi làm ăn xa gửi tiền về mà không biết chữ, biết số lỡ bị lừa mất thì sao... Nghe vậy nhiều người mới chịu đi học", thầy An chia sẻ.
Theo thầy An, trong các buổi học, giáo viên còn thường xuyên hướng dẫn người dân cách chăm sóc sức khỏe, phòng chống dịch bệnh và kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, sao cho hiệu quả... từ đó mở ra cho người dân cơ hội thoát nghèo.