Gần đến ngày, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 (1945 - 2025) - một chặng đường lịch sử đầy tự hào. Nhắc nhớ chúng ta nhìn lại và khẳng định ý nghĩa của sự kiện có giá trị to lớn cả về lịch sử lẫn hiện tại. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một trong những mốc son chói lọi nhất của lịch sử dân tộc Việt Nam, đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước. Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trịnh trọng tuyên bố trước toàn thế giới bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á.
Với quê hương Nghệ An - “địa linh nhân kiệt”, nơi giàu truyền thống yêu nước và cách mạng, sự kiện Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 không chỉ để lại dấu ấn lịch sử hào hùng mà còn trở thành nguồn sức mạnh tinh thần to lớn, là “ngọn lửa đỏ” truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, cách mạng công nghiệp 4.0 và những thách thức mới đối với công tác tư tưởng, việc giữ gìn và phát huy giá trị Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 trong giáo dục thế hệ trẻ Nghệ An có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần xây dựng lớp người “vừa hồng, vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu phát triển quê hương, đất nước.
Trước hết, cần khẳng định rằng Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 mang nhiều giá trị to lớn, có tác động bền vững đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam nói chung và Nghệ An nói riêng, đó là giá trị về độc lập dân tộc, tự do và hạnh phúc của nhân dân; về sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; về niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; về khát vọng vươn lên, xây dựng xã hội mới.
Trải qua 80 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, càng khẳng định sức sống trường tồn của độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Tám thập kỷ qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, dân tộc ta đã vượt qua muôn vàn thử thách, giành thắng lợi trong các cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc và tiến hành công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế. Điều đó chứng minh con đường mà Cách mạng Tháng Tám mở ra là đúng đắn, phù hợp với khát vọng dân tộc.
Nhìn lại lịch sử hào hùng 80 năm từ khi dành được độc lập, nhắc nhớ, khơi dậy thế hệ hôm nay niềm tự hào và trách nhiệm với quê hương, đất nước và bao thế hệ cha anh. 80 năm không làm phai mờ ý nghĩa lịch sử của mùa thu cách mạng, mà càng khẳng định sức mạnh đoàn kết, ý chí quật cường của dân tộc. Với Nghệ An, quê hương Xô viết anh hùng và Chủ tịch Hồ Chí Minh - đây là dịp nhắc nhở thế hệ trẻ về bổn phận gìn giữ truyền thống, cống hiến xây dựng quê hương. Gắn quá khứ hào hùng với khát vọng phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Kỷ niệm 80 năm cũng là thời điểm để toàn xã hội suy ngẫm để làm sao để đưa Việt Nam sánh vai với các cường quốc, thực hiện mục tiêu đến năm 2045 trở thành nước phát triển. Nghệ An cần biến truyền thống cách mạng thành động lực tinh thần để phấn đấu trở thành trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, quê hương Bác Hồ ngày càng giàu mạnh, văn minh. Qua đó, lan tỏa giá trị hòa bình, độc lập, hữu nghị ra thế giới. Tuyên ngôn Độc lập 2/9/1945 không chỉ là văn kiện của dân tộc Việt Nam mà còn là lời khẳng định trước nhân loại về quyền con người, quyền dân tộc tự quyết. 80 năm nhìn lại, những giá trị ấy càng có ý nghĩa trong bối cảnh thế giới còn nhiều xung đột, bất ổn.
Từ những giá trị trường tồn của thắng lợi Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 là ngọn nguồn quý báu để giáo dục giá trị lịch sử này cho thế hệ trẻ Nghệ An. Trong những năm qua, tỉnh Nghệ An đã quan tâm triển khai nhiều hoạt động thiết thực, nhằm giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ gắn với kỷ niệm các sự kiện lịch sử trọng đại.
Trong trường học, các hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt dưới cờ, tiết học lịch sử địa phương đã được đổi mới theo hướng gắn lý luận với thực tiễn; nhiều trường tổ chức tham quan các di tích như Khu di tích Kim Liên, Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh, Thành cổ Vinh, Truông Bồn, nghĩa trang Việt - Lào… giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn giá trị của Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
Trong đoàn thể, nhất là ở tổ chức đoàn, hội, đội của thanh thiếu niên, các phong trào “Tuổi trẻ nhớ lời Di chúc theo chân Bác”, “Hành trình về nguồn”, “Ngày hội Tôi yêu Tổ quốc tôi” đã trở thành môi trường rèn luyện, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu niên.
Trong cộng đồng, các chương trình nghệ thuật, triển lãm, hội thảo, tọa đàm nhân dịp kỷ niệm 19/8 và 2/9 được tổ chức thường niên, qua đó tạo sức lan tỏa mạnh mẽ về truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc trong xã hội. Lễ duyệt binh A80 là một sự kiện chính trị - văn hóa đặc biệt của năm 2025, khẳng định sức mạnh và khí thế của dân tộc, tri ân lịch sử, tôn vinh truyền thống cách mạng, lan tỏa tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước gắn với khát vọng phát triển đất nước, là thông điệp ngoại giao và hòa bình, có ý nghĩa sâu sắc đối với giáo dục thế hệ trẻ.
Kết quả đạt được là cơ bản, tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế, một bộ phận thanh thiếu niên chưa thực sự hứng thú với lịch sử; phương pháp giáo dục đôi khi còn khô cứng; tác động từ mạng xã hội và trào lưu lệch chuẩn văn hóa. Việc cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác giáo dục thế hệ trẻ chưa kịp thời và hiệu quả. Một bộ giới trẻ giảm sút niềm tin, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, mơ hồ về lý tưởng sống, thiếu bản lĩnh chính trị, dễ bị ảnh hưởng bởi các trào lưu lệch chuẩn, các thông tin xấu độc trên không gian mạng, sống ảo, nghiện game, sống thực dụng, ích kỷ, thờ ơ với các vấn đề của đất nước, cộng đồng, thậm chí sa vào các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật.
Để khắc phục hạn chế, phát huy những kết hiệu đã có, thiết nghĩ chúng ta có thể gợi mở triển khai một số giải pháp sau đây.
Trước hết, cần đẩy mạnh việc phổ biến, quán triệt, tuyên truyền các định hướng, chủ trương, mục tiêu, quan điểm chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh về công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ. Đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục lịch sử cách mạng. Đưa lịch sử địa phương gắn với Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 vào trường học. Tăng cường tuyên truyền trên nền tảng số, mạng xã hội. Cần xác định đây là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, quan trọng, đòi hỏi sự quan tâm, đầu tư thúc đẩy.
Lãnh đạo, chỉ đạo lồng ghép mục tiêu giáo dục thế hệ trẻ trong các chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và văn hóa - giáo dục của địa phương. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch hành động, giao chỉ tiêu, định mức cụ thể về công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa trong các ngành giáo dục - đào tạo, văn hóa - thể thao, đoàn thể, thông tin truyền thông… Định kỳ kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết việc triển khai thực hiện.
Phát huy vai trò của tổ chức đoàn, hội, đội. Đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức của thanh thiếu nhi trên địa bàn tỉnh.
Xây dựng môi trường lành mạnh, tạo cơ sở vững chắc cho thế hệ trẻ học tập, rèn luyện, phấn đấu, trưởng thành. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội, giữa các ban, ngành, đoàn thể trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ. Kết hợp giáo dục truyền thống với giáo dục kỹ năng, trách nhiệm công dân, để thế hệ trẻ Nghệ An phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, phát huy cao nhất khả năng sáng tạo, có trách nhiệm công dân, yêu nước và hình thành nhân cách để đóng góp cho sự phát triển nhanh, bền vững của tỉnh trong kỷ nguyên hùng cường và thịnh vượng.
Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 là biểu tượng rực rỡ của ý chí độc lập, tự cường, của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với Nghệ An, quê hương Xô viết anh hùng, quê hương của Bác Hồ kính yêu thì việc giữ gìn và phát huy những giá trị lịch sử ấy trong giáo dục thế hệ trẻ không chỉ là trách nhiệm, mà còn là niềm vinh dự lớn lao.
Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc bồi đắp cho thế hệ trẻ Nghệ An lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, ý chí tự lực tự cường và khát vọng vươn lên chính là cách thiết thực để lan tỏa, tiếp nối tinh thần Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, xây dựng quê hương Nghệ An ngày càng giàu mạnh, văn minh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Tuyên giáo Trung ương (2025), Hướng dẫn số 22-HD/BTGDVTW, ngày 24/7/2025 về tuyên truyền kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025).
2. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật (2025): “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945” (nhiều tác giả), Nguyễn Thái Bình chủ biên.
3. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 4, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011.
4. Tỉnh ủy Nghệ An (2020), Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020 - 2025 và dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025 - 2030.