Mô hình “Ký ức Côn Đảo – Hoa nở trên thép” - sự kết hợp giữa nghệ thuật tái hiện, kỹ thuật tự động hóa và công nghệ số hóa

Thứ năm - 28/08/2025 07:00 13 0
Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Nghệ An lần thứ 21 đã diễn ra thành công tốt đẹp. Hội đồng giám khảo đã chọn ra được 41 đề tài xuất sắc nhất đã được lựa chọn để trao giải, với cơ cấu gồm: 3 giải Nhất, 5 giải Nhì, 10 giải Ba và 23 giải Khuyến khích.
Năm nay, Cuộc thi đã có sự tham gia của đề tài mô hình đồ dùng học tập môn lịch sử: “Ký ức Côn Đảo – Hoa nở trên thép”:, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam thông qua việc tái hiện sinh động hình ảnh nhà tù Côn Đảo – nơi gắn liền với sự hy sinh anh dũng của nhiều chiến sĩ cách mạng. Bên cạnh đó, việc thiết kế và chế tạo mô hình còn lồng ghép các yếu tố của giáo dục STEM như: tư duy thiết kế kỹ thuật (engineering), ứng dụng công nghệ mô phỏng, vật liệu tái chế (science – material), và khả năng đo đạc – lắp ráp theo logic (math & technology). Mục tiêu không chỉ dừng lại ở việc truyền tải nội dung lịch sử một cách trực quan, sáng tạo, mà còn rèn luyện cho học sinh tư duy tích hợp, kỹ năng giải quyết vấn đề, tinh thần làm việc nhóm và khả năng thuyết trình – đúng với định hướng phát triển toàn diện năng lực trong giáo dục hiện đại.
Sau đây, Tập san Khoa học và Ứng dụng tỉnh Nghệ An xin giới thiệu đến độc giả về đề tài này:
    Mô hình “Ký ức Côn Đảo – Hoa nở trên thép” là một công trình tái hiện lịch sử theo hướng trực quan – tương tác – công nghệ, với nội dung xoay quanh các sự kiện tiêu biểu, địa danh và nhân vật gắn liền với hệ thống nhà tù Côn Đảo – nơi được mệnh danh là “địa ngục trần gian” trong suốt thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc.
    Mô hình được chia thành nhiều phân khu, mỗi khu là một lát cắt lịch sử gắn với đau thương, anh dũng và khí phách của những người cộng sản, những người tù yêu nước:
🏚 1. Khu vực nhà tù – Chuồng bò – Trại giam AB, CD
  • Mô phỏng không gian giam giữ khắc nghiệt, các phòng biệt giam, chuồng cọp, khu tắm nắng và lao động khổ sai.
  • Nhân vật làm từ tre trúc, chuyển động nhờ động cơ, thể hiện cảnh tù nhân bị cùm chân, tra khảo, chịu đựng trong tư thế đau đớn.
🩸 2. Khu vực tra tấn – chôn sống – chích điện
  • Thể hiện sự tàn bạo của chế độ thực dân, tái hiện lại các hình thức tra tấn dã man: chôn sống tù nhân, dùng roi, chích điện, nhốt trong hầm ẩm mốc.
  • Có nhạc nền bi tráng, đèn LED mờ lạnh, khơi gợi không khí căng thẳng và ám ảnh.
🕊 3. Phân cảnh vượt ngục và tuyệt thực
  • Mô phỏng lại hành động vượt ngục của tù chính trị năm 1952, sử dụng ray trượt và khớp quay để cho nhân vật di chuyển theo đường hầm bí mật.
  • Cảnh tuyệt thực năm 1932 thể hiện qua nhân vật nằm bất động, sắc mặt gầy yếu, tạo hình đối lập rõ rệt với tinh thần kiên cường.
🕯 4. Khu vực nghĩa trang Hàng Dương và tượng đài
  • Khung cảnh trang nghiêm với tượng đài, bia mộ, cây xanh, thảm cỏ.
  • Ánh sáng LED vàng ấm, nhạc nền tưởng niệm, thể hiện sự tri ân những anh hùng đã ngã xuống.
🏫 5. Trường học Võ Thị Sáu – Biểu tượng truyền thống cách mạng
  • Mô phỏng ngôi trường mang tên người nữ anh hùng – biểu tượng của tuổi trẻ yêu nước.
  • Có mã QR dẫn đến tư liệu lịch sử, hình ảnh học sinh ngày nay đang học tập trên vùng đất thiêng.
📲 6. Mã QR – Nội dung mở rộng
  • Tại mỗi phân cảnh có mã QR gắn kèm, khi quét sẽ dẫn đến:
    • Clip tư liệu lịch sử thật
    • Trích đoạn hồi ký
    • Phóng sự truyền hình
    • Trò chơi trắc nghiệm lịch sử hoặc video mô phỏng 3D
  • Giúp người xem không chỉ thấy mô hình, mà còn hiểu được chiều sâu lịch sử đằng sau mỗi sự kiện.
Mô hình là một hành trình dẫn dắt người xem từ bóng tối của sự tàn bạo, mất mát đến ánh sáng của lòng kiên trung và tự do. Đó không chỉ là câu chuyện của Côn Đảo, mà còn là bản anh hùng ca bất diệt của dân tộc Việt Nam – được kể lại bằng ngôn ngữ của thời đại số, kỹ thuật và sáng tạo.
Khác với các mô hình lịch sử truyền thống vốn chỉ mang tính tĩnh, mô hình này có khả năng chuyển động cơ học, điều khiển tự động theo kịch bản, tích hợp hệ thống âm thanh, ánh sáng và đặc biệt là mã QR liên kết nội dung số.
Người xem không chỉ quan sát mà còn tương tác, điều khiển mô hình và mở rộng thông tin bằng điện thoại thông minh.
Mô  hình được chế tạo bằng sự kết hợp giữa vật liệu tái chế và linh kiện điện tử phổ thông, do học sinh thực hiện dưới sự hướng dẫn của giáo viên – tạo ra sản phẩm mang đậm tính sáng tạo – giáo dục – công nghệ.
Cơ cấu truyền động sử dụng động cơ giảm tốc, mạch điều tốc, ray trượt, công tắc hành trình… mô phỏng chính xác các phân cảnh lịch sử thông qua chuyển động vật lý.
Có Công dụng đa mục tiêu: dùng để giảng dạy Lịch sử, STEM, trưng bày tại bảo tàng, trường học, triển lãm hoặc các hoạt động trải nghiệm.
Chất lượng ổn định: Mô hình có thể hoạt động liên tục nhiều giờ, điều khiển linh hoạt, an toàn và dễ bảo trì.
Năng suất giáo dục cao: Mỗi lần trình bày có thể phục vụ hàng trăm người xem cùng lúc, tạo hiệu ứng cảm xúc sâu sắc, tăng cường khả năng ghi nhớ lịch sử một cách tự nhiên và hiệu quả.
Đề tài không chỉ mới mẻ về mặt thời gian mà còn mang tính đổi mới mạnh mẽ về công năng, kỹ thuật và thông điệp truyền tải, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục lịch sử – kỹ thuật – tư duy công nghệ, đồng thời gợi mở hướng tiếp cận sáng tạo và hiện đại trong giáo dục di sản.
    Mô hình “Ký ức Côn Đảo – Hoa nở trên thép” là sự kết hợp tinh tế giữa nghệ thuật thủ công truyền thống và công nghệ kỹ thuật hiện đại nhằm tái hiện lại một cách chân thực và sinh động những chương đen tối nhưng đầy hào hùng trong lịch sử dân tộc. Các khu vực như CHÔN SỐNG, TRA TẤN, CHÍCH ĐIỆN, cùng các không gian quen thuộc như PHÒNG GIAM, KHU CHUỒNG BÒ, KHU TẮM NẮNG, KHU CD, KHU AB đều được mô hình hóa dưới dạng cảnh thực – mỗi nhân vật là một hình nhân bằng gỗ và tre, mặc vải đồng phục mô phỏng tù nhân và cai ngục, được lắp ráp bằng hệ thống cơ điện nhỏ giúp chuyển động linh hoạt và đồng bộ.
    Các chi tiết như cảnh chôn sống tù nhân, cảnh tra tấn bằng roi, chích điện, hay cảnh vượt ngục âm thầm qua đường hầm ngầm đều được khắc họa bằng chuyển động thực tế kết hợp với ánh sáng LED và nhạc nền, đem lại cảm giác mạnh mẽ và chân thực như đang tận mắt chứng kiến. Bên cạnh đó, các khu vực như nghĩa trang liệt sĩ Hàng Dương, tượng đài tưởng niệm, hay trường học mang tên anh hùng Võ Thị Sáu cũng được tái dựng đầy tính biểu tượng, với sự kết hợp giữa mô hình kiến trúc, cảnh quan, nhân vật và nhạc nền trang nghiêm.
Điểm đặc biệt của mô hình không chỉ nằm ở việc tái hiện lại lịch sử dưới dạng trưng bày, mà còn ở khả năng truyền tải cảm xúc mạnh mẽ, đưa người xem vào trạng thái "trải nghiệm – chứng kiến – thấu cảm", từ đó kích thích tinh thần tìm hiểu lịch sử, nuôi dưỡng lòng yêu nước và lòng biết ơn với các thế hệ đi trước. Đây là một bước tiến vượt bậc trong việc đưa lịch sử sống lại bằng mô hình giáo dục sinh động và hiện đại.
    Một điểm nổi bật mang tính đột phá của mô hình “Ký ức Côn Đảo – Hoa nở trên thép” chính là việc tích hợp mã QR tại từng khu vực trọng điểm, giúp người xem không chỉ dừng lại ở việc quan sát trực tiếp mà còn có thể mở rộng trải nghiệm thông qua các nội dung số hóa. Với mỗi cụm mô hình như khu tra tấn, phòng giam, nghĩa trang, khu vượt ngục, tượng đài tưởng niệm hay trường học Võ Thị Sáu, một mã QR nhỏ gọn được gắn kèm một cách thẩm mỹ và dễ nhận biết.
    Khi người xem sử dụng điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng để quét mã QR, hệ thống sẽ dẫn họ đến những tư liệu số được chọn lọc và biên tập kỹ lưỡng. Chẳng hạn, tại cụm “Chôn sống”, mã QR mở ra một clip ngắn mô phỏng bi kịch của những tù nhân chính trị bị hành quyết trong các hố chôn tập thể, phản ánh một phần tàn khốc của thực dân. Tại khu vực “Tra tấn”, người xem sẽ tiếp cận lời kể của nhân chứng sống thông qua trích đoạn hồi ký của các cựu tù nhân như Lê Văn Hảo, Trần Văn Lắm, tạo ra cảm xúc mạnh mẽ và chân thực.
    Thông qua việc tích hợp mã QR tại từng điểm, mô hình không chỉ dừng lại ở vai trò một công trình trình diễn vật lý mà thực sự trở thành cầu nối giữa không gian lịch sử và thế giới số, giữa quá khứ và hiện tại. Đây là một bước tiến nổi bật trong việc ứng dụng chuyển đổi số vào giáo dục lịch sử, giúp người xem không chỉ “xem mô hình” mà còn có thể “học mở rộng”, “nghiên cứu chuyên sâu” và trải nghiệm cá nhân hóa nội dung theo nhu cầu và cảm xúc của chính mình.
    Mô hình “Ký ức Côn Đảo – Hoa nở trên thép” được vận hành thông qua một giao diện điều khiển trung tâm, kết nối với hệ thống động cơ, cảm biến hành trình, mạch điều tốc và hệ thống đảo chiều dòng điện, cho phép mô hình chuyển động nhịp nhàng giữa các phân cảnh. Với thiết kế kỹ thuật này, người dùng có thể chủ động điều khiển mô hình mở ra hoặc thu gọn lại, đồng thời di chuyển các nhân vật từ khu vực trại giam sang nghĩa trang liệt sĩ, từ phân cảnh tra tấn đến khu vực tượng đài tưởng niệm, thông qua việc gạt công tắc đảo chiều hoặc điều chỉnh tốc độ của từng cụm chuyển động.
Hệ thống cũng được tích hợp âm thanh và ánh sáng một cách đồng bộ nhằm tăng tính cảm xúc và hiệu ứng thị giác.
    Với sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật điện – cơ khí – âm thanh – ánh sáng, mô hình không chỉ đơn thuần tái hiện lịch sử, mà còn kiến tạo nên một hành trình trải nghiệm cảm xúc sống động và liền mạch. Từ nỗi đau bi tráng nơi ngục tù, đến niềm tự hào dân tộc được thắp sáng nơi tượng đài, từ bóng tối của đòn tra tấn đến ánh sáng của tự do và lý tưởng cách mạng, người xem như được dẫn dắt bằng cả thị giác, thính giác lẫn xúc cảm chân thành.
   
    Chính nhờ sự kết hợp giữa nghệ thuật tái hiện, kỹ thuật tự động hóa và công nghệ số hóa, mô hình đã vượt qua khuôn khổ của một sản phẩm trưng bày thông thường để trở thành một công cụ giáo dục hiện đại, mang tính tương tác cao và giàu cảm xúc, đáp ứng đúng tinh thần đổi mới sáng tạo trong giáo dục lịch sử thời đại 4.0.
    Mô hình được vận hành hoàn toàn tự động, kết hợp giữa chuyển động vật lý, cảm biến hành trình, âm thanh – ánh sáng và công nghệ số hóa. Với hệ thống cơ điện điều chỉnh được tốc độ và hướng vận hành, cùng các phân cảnh gắn mã QR mở rộng, mô hình mang lại trải nghiệm lịch sử sống động – tương tác – giáo dục đa chiều, vượt xa những mô hình tĩnh truyền thống.
    Mô hình “Ký ức Côn Đảo – Hoa nở trên thép” mang trong mình một ý nghĩa sâu sắc cả về mặt giáo dục, văn hóa – lịch sử lẫn tinh thần sáng tạo thời đại mới. Trước hết, đây là công trình tái hiện lại một cách chân thực và sống động những trang sử bi hùng của dân tộc, nơi hàng ngàn chiến sĩ cách mạng đã từng bị giam cầm, tra tấn và hy sinh trên mảnh đất Côn Đảo thiêng liêng. Mỗi chi tiết trong mô hình, từ ánh sáng lập lòe trong ngục tối, tiếng nhạc trầm buồn tại nghĩa trang Hàng Dương, đến cử động lặng thầm của từng nhân vật đều khơi gợi cảm xúc mạnh mẽ, giúp người xem không chỉ "thấy lịch sử" mà còn "cảm được lịch sử" bằng cả trái tim và trí tuệ.
Bên cạnh đó, mô hình còn là biểu tượng cho sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa giá trị dân tộc và tư duy công nghệ, khi biết cách ứng dụng linh hoạt các yếu tố cơ điện, âm thanh, ánh sáng và mã QR để làm sống dậy quá khứ trong ngôn ngữ của thời đại số. Mô hình không chỉ truyền cảm hứng học tập lịch sử cho học sinh theo cách mới mẻ, hấp dẫn mà còn khơi dậy lòng biết ơn, niềm tự hào dân tộc và tinh thần yêu nước sâu sắc.
Xa hơn, đây còn là một lời nhắn gửi đầy nhân văn: dù thời gian có trôi, dù công nghệ có phát triển, thì ký ức về những con người đã ngã xuống vì Tổ quốc sẽ luôn được gìn giữ, bằng tất cả sự tôn kính và sáng tạo của các thế hệ hôm nay.

Tác giả bài viết: TNTH - Theo Tập san Khoa học và Ứng dụng

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

chuyển đổi số
Văn bản chỉ đạo điều hành
Dịch vụ công trực tuyến
Thủ tục hành chính
ứng dụng khcn
Thống kê truy cập
  • Đang truy cập60
  • Hôm nay19,406
  • Tháng hiện tại613,866
  • Tổng lượt truy cập22,627,658
Tin nóng
Lấy ý kiến người dânLấy ý kiến người dân
Album Hình ảnhAlbum Hình ảnh
Đường dây nóng02383599342
Chỉ dẫn thủ tục hành chínhHỗ trợ trực tuyến qua điện thoại
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây