TÌM HIỂU VIÊM CỘT SỐNG DÍNH KHỚP

Thứ hai - 26/10/2020 04:37 262 0

Viêm cốt sống dính khớp là bệnh lý mạn tính nặng nề, không chỉ khiến bệnh nhân bị gù, vẹo, liệt hai chi mà còn có thể gây ra những biến chứng như suy hô hấp, tâm phế mãn, lao phổi, liệt hai chi dưới...

Bệnh lý viêm cột sống dính khớp là tình trạng viêm của các thành phần của cột sống và khớp, có liên quan đến 1 số yếu tố như kháng nguyên HLA-B27. Bệnh thường bắt đầu từ từ, biểu hiện là đau và hạn chế vận động vùng cột sống thắt lưng, nhưng cũng có thể bắt đầu bằng viêm các khớp chi dưới (háng, gối, cổ chân). Người bệnh sốt, gầy sút, mệt mỏi. Khi bệnh đã rõ, cột sống thắt lưng đau nhiều, tình trạng đau thường nặng về đêm, cứng cột sống, thấy rõ nhất là lúc sáng sớm mới ngủ dậy. Bệnh nhân bị hạn chế các động tác cúi, nghiêng, quay; các cơ cạnh cột sống teo rõ, viêm, đau; hạn chế vận động hai khớp háng hoặc khớp gối.

Bệnh diễn biến kéo dài, có từng đợt tiến triển, sốt, gầy sút, cột sống và các khớp viêm tăng dần, nặng dần. Có thể có những tổn thương nội tạng kèm theo. Sau một thời gian toàn bộ cột sống dính không còn khả năng vận động (cổ, lưng, thắt lưng), hai khớp háng có thể dính hoàn toàn ở tư thế nửa co, bệnh nhân bị gù, vẹo cột sống, chân co quắp (dính khớp háng), không đứng thẳng, không ngồi xổm được, rất khó vận động và đặc biệt, bệnh có thể gây ra những biến chứng như suy hô hấp, tâm phế mãn, lao phổi, liệt hai chi dưới.

Ở giai đoạn sớm của bệnh, bên cạnh việc điều trị thuốc thì các biện pháp vật lý trị liệu nhằm giảm thiểu các ảnh hưởng đến vận động của cột sống và khớp là cần. Ở giai đoạn muộn, khi đã có các tổn thương cột sống và khớp, bên cạnh các điều trị nội khoa và vật lý trị liệu, phẫu thuật là biện pháp có thể cải thiện được về chức năng và hình thái của người bệnh, giúp người bệnh có khả năng sinh hoạt vận động tương đối bình thường, bên cạnh đó là yếu tố thẩm mỹ.
Trong các thương tổn của bệnh lý viêm cột sống dính khớp, hạn chế vận động do dính khớp háng là khá thường gặp và ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của bệnh nhân. Đặc biệt, trong trường hợp đến muộn, dính khớp háng ở tư thế xấu làm bệnh nhân khó khăn trong đi lại cũng như sinh hoạt như đại tiểu tiện... Với những tiến bộ của y học, tổn thương khớp đặc biệt là dính khớp háng có thể cải thiện được với phẫu thuật thay khớp háng. Nhờ phẫu thuật này, biên độ vận động khớp được cải thiện, chức năng vận động và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân được cải thiện nhiều hơn hẳn so với trước điều trị.

Về cơ bản, phẫu thuật thay khớp háng cho những trường hợp thông thường có thể triển khai được ở nhiều cơ sở y tế tuy nhiên, đối với những trường hợp viêm dính khớp háng do viêm cột sống dính khớp thì cần được tiến hành ở cơ sở chuyên khoa về phẫu thuật.

BÀI TẬP PHÒNG TRỊ VIÊM CỘT SỐNG DÍNH KHỚP

Tập luyện
1. Xoay cột sống: Bệnh nhân đứng hai chân bằng vai, tay giơ về phía trước ngang bằng vai từ từ xoay cột sống 1800 sang trái giữ 5 - 10 giây, rồi đổi sang phải. Mỗi bên làm 10 - 15 lần. Động tác có vai trò lập lại hoạt động sinh lý của cột sống, hạn chế và phòng cốt hóa khe liên kết đốt sống và khớp háng.
2. Gập duỗi cột sống: Bệnh nhân đứng thẳng người hai chân đứng bằng vai, tay giơ cao, giữ gối thẳng từ từ gập người xuống sao cho ngón tay trỏ gặp đầu ngón chân cái. Giữ tư thế 10 - 20 giây, làm 10 - 15 lần. Động tác làm giãn cơ, tăng cường lưu thông máu, giúp cột sống mềm dẻo, giảm tình trạng co cứng viêm dính.
3. Ép ngực vào tường: Bệnh nhân đứng thẳng thả lỏng người, mặt hơi ngửa úp lên tường, từ từ ép sát lồng ngực vào tường, giữ tư thế 1 - 2 phút. Động tác có vai trò kích thích giãn nhóm cơ cột sống, hệ thống dây chằng, tăng cường hoạt động của đốt sống và đĩa đệm để giúp cột sống mềm dẻo linh hoạt, giảm sự gù vẹo, cột sống.

Bài thuốc
Nguyên liệu: Ngũ linh chi 8g, tần giao 12g, cam thảo 4g, xuyên khung 6g, khương hoạt 8g, hương nhu 4g, đào nhân 8g, một dược 8g, xuyên ngưu tất 12g, hồng hoa 12g, đương quy 12g, địa long 8g. Nếu có sốt gia thương truật, hoàng bá mỗi thứ 8 - 12g. Cơ thể suy nhược gia hoàng kỳ, đảng sâm 15 - 20g.
Cách dùng: Tất cả cho vào ấm ngày đầu cho 800ml nước, ngày 2 cho 1.500ml nước đun nhỏ lửa còn 200 - 300ml, chia uống 2 lần trong ngày trước bữa 30 phút. Hai ngày uống 1 thang, uống liên tục vài liệu trình, một liệu trình 30 ngày.
Rượu thuốc: Lấy rễ cây bàng phía dưới mặt trời mọc, cắt lát, phơi khô, sao nhỏ lửa cháy 3/10 dược liệu, ngâm rượu, mỗi ngày uống 15 - 20ml.
Thuốc đắp - chườm: Lấy 1 - 2 lá đu đủ non, gừng tươi 100 - 200g, rượu 1 chén con, muối 2 thìa cà phê. Đem gừng, lá đu đủ giã nhuyễn, trộn đều với rượu và muối đem đắp nơi đau ngày thay thuốc 1 lần. Khi đắp thuốc cần theo dõi, nếu thấy nóng rát cần tháo thuốc tránh gây bỏng da. Nếu vùng tổn thương nhiều có thể đắp thuốc luân phiên cách nhật. Hoặc lấy 1 nắm hẹ cả rễ, giấm 50ml, hẹ giã nát, trộn giấm sao nóng, bọc trong túi vải chườm vào chỗ đau, nguội lại sao ngày chườm 1 - 2 lần.
Xoa bóp - bấm huyệt: Ngồi thả lỏng người dùng hai bàn tay úp ra sau lưng sát dọc cột sống thắt lưng tới hông và ngược lại. Tiếp đó úp hai tay ngang lưng di chuyển ngược chiều nhau từ lưng xuống hông và ngược lại sao cho vùng thắt lưng hông nóng lên là được. Sau đó chuyển lên vùng liên bả, cột sống cổ xoa day cho các vùng cơ ấm nóng đều. Dùng hai ngón trỏ - giữa day theo vòng xoáy lò xo từ cột sống cổ tới xương cùng cụt 5 - 10 lần.
Sau đó dùng ngón cái lần lượt day bấm các huyệt: Đại trữ (mỏm gai đốt D1 ra 1,5 thốn), thận du (dưới gai sống thắt lưng 2, đo ngang ra 1, 5 thốn), huyết hải (gấp gối 900 từ giữa bờ trên xương bánh chè đo lên 1 thốn vào trong 2 thốn) và dương lăng tuyền (dưới gối 1 thốn, chỗ lõm giữa đầu trên xương chày, xương mác), mỗi huyệt 2 - 3 phút với lực nhẹ nhàng, thấm sâu.
Để bệnh mau phục hồi, cần kiên trì tuân thủ phác đồ chuyên khoa, có chế độ lao động, nghỉ ngơi, dinh dưỡng phù hợp. Không hút thuốc, hạn chế dùng rượu, cà phê, kiêng thịt chó, dưa, cà muối... Bệnh nhân nằm giường ván cứng không gối đầu cao, không nằm co, thường xuyên vận động, bơi lội...

Tác giả bài viết: Lương y Chu Văn Tiến