Xây dựng trang Web, Bảo tàng ảo về di tích lịch sử tiêu biểu trên địa bàn huyện Thanh Chương phục vụ dạy học lịch sử địa phương cấp THPT.

Sáng 17/7, tại Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc, Lễ tổng kết và trao giải Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Nghệ An lần thứ 21 đã diễn ra thành công tốt đẹp. Hội đồng giám khảo đã chọn ra được 41 đề tài xuất sắc nhất đã được lựa chọn để trao giải, với cơ cấu gồm: 3 giải Nhất, 5 giải Nhì, 10 giải Ba và 23 giải Khuyến khích.
Năm nay, Cuộc thi đã có sự tham gia của nhiều đề tài ứng dụng công nghệ cao. Nhiều sản phẩm đã thể hiện tư duy công nghệ đột phá qua việc tích hợp AI, xây dựng các nền tảng website và ứng dụng di động. Tiêu biểu trong đó có đề tài:  "Xây dựng trang web, bảo tàng ảo về di tích lịch sử tiêu biểu huyện Thanh Chương" do các em học sinh lớp 11A và giáo viên hướng dẫn trường Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách thực hiện.
Sau đây, Tập san Khoa học và Ứng dụng tỉnh Nghệ An xin giới thiệu đến độc giả về đề tài “Xây dựng trang Web, Bảo tàng ảo về di tích lịch sử tiêu biểu trên địa bàn huyện Thanh Chương”:
Huyện Thanh Chương ở phía tây nam tỉnh Nghệ An, với diện tích tự nhiên là 1.128,867 km², xếp thứ 5 trong 21 huyện, thành, thị của tỉnh. Phía bắc giáp huyện Đô Lương và huyện Anh Sơn; phía nam giáp tỉnh Hà Tĩnh; phía đông giáp huyện Nam Đàn; phía tây và tây nam giáp huyện Anh Sơn và tỉnh Bôlykhămxay (nước Cộng hoà Dân chủ nhân dân Lào) với đường biên giới quốc gia dài 53 km.
Đây là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa. Trải qua 555 năm hình thành và phát triển, Thanh Chương không chỉ đã sản sinh nhiều bậc anh tài, hào kiệt mà nhân cách, tài năng của họ góp phần tạo nên những trang sử vàng của quê hương, đất nước, góp phần làm nên nguyên khí quốc gia. Mà qua đó, vùng đất Thanh Chương cũng lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa có giá trị to lớn không chỉ đối với người dân địa phương mà còn đối với quốc gia. Các di tích này không chỉ là chứng nhân lịch sử, mà còn đóng vai trò quan trọng trong giáo dục, bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội.
Là vùng đất có bề dày lịch sử gắn liền với các sự kiện quan trọng của dân tộc. Các di tích lịch sử ở đây phản ánh quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm, giữ gìn độc lập và xây dựng đất nước. Một số di tích tiêu biểu như: Đền Hữu, Đền Bạch Mã,  Đình Võ Liệt, Nhà thờ và mộ Tiến sỹ Nguyễn Tiến Tài, Nhà thờ Nguyễn Sỹ Sách, Nhà thờ họ Lê Kim, Nhà thờ họ Phan Huy… không chỉ giúp bảo tồn ký ức lịch sử mà còn là nguồn tài liệu quý báu để nghiên cứu quá khứ của vùng đất Thanh Chương. Các di tích lịch sử còn là những bài học sống động về tinh thần yêu nước, sự hy sinh và đoàn kết dân tộc. Là những địa điểm giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về cội nguồn và trách nhiệm bảo vệ di sản. Những giá trị văn hóa phi vật thể gắn liền với di tích, như các truyền thuyết, nghi lễ, lễ hội… cũng là yếu tố quan trọng góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa địa phương. Đó vừa là minh chứng bề dày lịch sử văn hóa và truyền thống tốt đẹp của địa phương, vừa góp phần tạo nên bản sắc con người Thanh Chương chất phác thực thà, rất mực cần cù, tiết kiệm, giản dị, hiếu học, cương trực khảng khái, giàu đức hy sinh, giàu nghị lực, ý chí mạnh, quyết tâm cao…
Di tích lịch sử trên địa bàn huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, không chỉ là tài sản quý báu của người dân địa phương mà còn là di sản của toàn dân tộc, không chỉ ghi dấu các sự kiện quan trọng mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước, sự sáng tạo và những nét đặc sắc trong đời sống văn hóa của nhân dân địa phương.
          Việc bảo tồn và phát huy các giá trị này không chỉ góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa, giáo dục và bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước; giáo dục trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay đối với lịch sử và xây dựng, phát triển huyện nhà mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của địa phương trong tương lai.
Tuy nhiên, do sự phát triển của công nghệ thông tin và mạng xã hội khiến thế hệ trẻ dễ bị thu hút bởi các hình thức giải trí hiện đại hơn là việc tìm hiểu về các di tích lịch sử. Họ thường ưu tiên các hoạt động mang tính giải trí, dẫn đến sự thiếu quan tâm đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa địa phương. Thế hệ thanh thiếu niên - những người con vùng đất Thanh Chương có nhiều người vẫn chưa quan tâm và hiểu biết sâu sắc về ý nghĩa và giá trị văn hóa, lịch sử của các di tích này. Vì thế, nhiều bạn trẻ có thái độ trở nên vô tâm, thờ ơ trước các di tích lịch sử và các giá trị văn hoá của quê hương.
Một bộ phận thế hệ trẻ có ý thức tìm hiểu và trân trọng các giá trị lịch sử qua việc tham gia các hoạt động ngoại khóa, tham quan di tích, hoặc đọc sách, tài liệu liên quan. Tuy nhiên, các em chỉ quan tâm đến những sự kiện lớn của dân tộc hoặc của thế giới mà lại ít quan tâm đến lịch sử của quê hương mình hoặc thậm chí không biết đến những câu chuyện gắn liền với các di tích trên quê hương.
          Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã bổ sung thêm môn Giáo dục địa phương (GDĐP) với mục tiêu giúp học sinh tìm hiểu và hiểu sâu hơn về lịch sử, văn hóa, xã hội và kinh tế… địa phương nơi mình sinh sống. Trong đó, dạy và học lịch sử địa phương đóng vai trò quan trọng, nhằm bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, trách nhiệm bảo vệ và phát huy các giá trị truyền thống của địa phương và của dân tộc.
Tuy nhiên tài liệu dạy lịch sử địa phương chưa được biên soạn kĩ lưỡng. Nội dung còn mang tính liệt kê sự kiện, thiếu chiều sâu phân tích và kết nối các sự kiện lịch sử với các di tích trên địa bàn nên gây khó khăn cho giáo viên dạy và chưa tạo được sự hứng thú cho học sinh. Tài liệu và công cụ hỗ trợ dạy học lịch sử địa phương như thông tin cụ thể về các di tích lịch sử, các câu chuyện về di tích, hình ảnh, video… liên quan đến các di tích vẫn còn rất hạn chế.
Sau thời gian tìm hiểu thực tế, học hỏi và nghiên cứu thông tin, tài liệu, các em học sinh lớp 11A  cùng giáo viên hướng dẫn  Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách đã lên ý tưởng và thực hiện đề tài “Xây dựng trang Web, Bảo tàng ảo về di tích lịch sử tiêu biểu trên địa bàn huyện Thanh Chương phục vụ dạy học lịch sử địa phương cấp THPT” với những đặc sắc về văn hóa của vùng đất Thanh Chương; các danh lam thắng cảnh nổi tiếng ở Thanh Chương; giới thiệu các di tích lịch sử trên địa bàn huyện Thanh Chương được xếp hạng Quốc gia và cấp Tỉnh. Đặc biệt, trang Web giới thiệu chi tiết, cụ thể về ba di tích lịch sử cấp Quốc gia: Đền Hữu thuộc địa bàn xã Thanh Yên (cũ), nãy là xã Minh Tiến, Nhà thờ họ Nguyễn Sỹ và Nhà thờ Nguyễn Sỹ Sách thuộc địa bàn xã Thanh Lương (cũ), nay là xã Minh Tiến và Đền Bạch Mã thuộc địa bàn xã Võ Liệt (cũ), nay là xã Kim Bảng… Giúp giáo viên, học sinh, người dân có thể sử dụng Website để truy cập thông tin tư liệu về lịch sử địa phương, tư liệu về các di tích đền Hữu, đền Bạch Mã, nhà thờ họ Nguyễn Sỹ, liệt sỹ Nguyễn Sỹ Sách, danh tướng Phan Đà, danh thần Nguyễn Cảnh Hoan… ở mọi lúc, mọi nơi rất thuận tiện và đỡ tốn thời gian, trực quan, dễ dàng.
Đề tài “Xây dựng trang Web, Bảo tàng ảo về di tích lịch sử tiêu biểu trên địa bàn huyện Thanh Chương phục vụ dạy học lịch sử địa phương cấp THPT” nhằm giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào với truyền thống quê hương cho thanh thiếu niên được chúng em xây dựng với mong muốn nâng cao hiểu biết, nhận thức của người dân khi tìm hiểu về quê hương Thanh Chương: vẻ đẹp của tinh thần hiếu học, truyền thống yêu nước và vẻ đẹp của văn hóa và thiên nhiên Thanh Chương. Qua đó góp phần lan tỏa những giá trị tinh thần và truyền thống của quê hương, đất nước, giáo dục truyền thống cách mạng trong thế hệ trẻ Thanh Chương và Nghệ An. Góp phần giúp thế hệ trẻ thêm biết ơn, tự hào về những người đã có công xây dựng, bảo vệ và hy sinh vì quê hương và độc lập dân tộc. Đề án còn là món quà tri ân gửi các thế hệ cha ông đã có công xây dựng và bảo vệ quê hương Thanh Chương để chúng em có được hòa bình, được học tập và phát triển như ngày hôm nay. Ngoài ra, đề án còn giúp khơi dậy tiềm năng, phát huy khả năng sáng tạo của thanh thiếu niên trường THPT và giúp trau dồi kiến thức, rèn luyện khả năng sáng tạo của các bạn học sinh.
 Trên trang Website  đã xây dựng khá hoàn chỉnh các thông tin cụ thể về các di tích lịch sử:
+ Đền Hữu: vị trí, giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật của đền; nghệ thuật kiến trúc độc đáo của đền Hữu; nhân vật lịch sử - danh tướng Nguyễn Cảnh Hoan - là danh thần hộ quốc triều Lê Trung Hưng đồng thời là người có công khai hoang, mở đất ở địa bàn huyện Thanh Chương; các đồ tế lễ cổ…. 
+ Nhà thờ họ Nguyễn Sỹ và nhà thờ Nguyễn Sỹ Sách: vị trí, giá trị lịch sử, văn hóa nhà thờ họ Nguyễn Sỹ tại làng Tú Viên, xã Thanh Lương (cũ), huyện Thanh Chương; nhà cách mạng tiền bối – người con ưu tú của quê hương Thanh Chương và Cách mạng Nghệ An giai đoạn tiền Cách mạng.
+ Đền Bạch Mã: là một trong những công trình mang dấu ấn lịch sử và là nơi hội tụ linh khí đất trời, gắn bó với đời sống tín ngưỡng và tâm linh của người dân địa phương; thần tích đền Bạch Mã; giai thoại về tướng Phan Đà – vị tướng trẻ tài giỏi, thông minh, yêu nước, có công trong công cuộc đánh đuổi quân Minh, bảo vệ bình yên cho dân làng; lễ hội đền Bạch Mã – một nét văn hóa tâm linh đặc biệt của địa phương, không chỉ là một sự kiện tín ngưỡng mang đậm giá trị tâm linh mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của cộng đồng địa phương. Những nét đẹp văn hóa từ lễ hội này có ảnh hưởng lớn đến đời sống tinh thần của người dân và phát triển du lịch, góp phần giữ gìn di sản văn hóa; lễ hội vật Cù – nét văn hóa độc đáo trong lễ hội đền Bạch Mã, thể hiện tinh thần thượng võ và tinh thần đoàn kết của nhân dân.

                                           Tổng quan đền Bạch Mã
+ Ngoài ra trang Web còn giới thiệu được một số nhân vật tiêu biểu là danh thần, các nhân vật ưu tú đỗ đại khoa là con em Thanh Chương thời phong kiến; các nhà hoạt động cách mạng thời hiện đại; các nhà trí thức và văn nghệ sĩ có đóng góp cho quê hương Thanh Chương….
- Xây dựng bảo tàng ảo 3D giới thiệu các di tích: đền Hữu, nhà thờ họ Nguyễn Sỹ, nhà thờ Nguyễn Sỹ Sách và đền Bạch Mã.   
- Nâng cao được nhận thức của học sinh, thế hệ trẻ về truyền thống yêu nước, truyền thống hiếu học, tinh thần tự hào về quê hương đất nước.
- Sau khi áp dụng sản phẩm vào thực tế thì việc tiếp thu kiến thức của học sinh, thế hệ trẻ trở nên dễ dàng, thuận tiện, các bạn có cái nhìn mới về lịch sử và truyền thống văn hóa của quê hương.
- Học sinh và những người con Nghệ An tự hào về truyền thống tốt đẹp của quê hương và có động lực để phát huy những giá trị tốt đẹp tiếp bước cha ông.
- Từ nhận thức về lịch sử, thế hệ trẻ góp phần lưu giữ, đề xuất những chính sách nhằm giữ gìn, phát huy hiệu quả, bảo tồn những tích lịch sử quốc gia trên địa bàn cũng như truyền thống quê hương.
- Lan tỏa và quảng bá về quê hương Thanh Chương, các di tích lịch sử trên địa bàn Thanh Chương, vẻ đẹp văn hóa và du lịch của Thanh Chương rộng rãi cho tất cả mọi người không chỉ giới hạn trong nước mà còn cả nước ngoài.

 Xét về góc độ Tính mới, Đề án cung cấp các tài liệu đáp ứng được nhu cầu tìm hiểu về các di tích lịch sử đền Hữu, nhà thờ họ Nguyễn Sỹ tại làng Tú Viên và nhà thờ Nguyễn Sỹ Sách, đền Bạch Mã một cách cụ thể và khách quan phục vụ mọi đối tượng trong và ngoài nước.